مهرو احسان در قرآن

احسان در قرآن مجید که ما آنر ا معادل مهرورزی قرار دادیم از ماده حسن است به معنای لغوی نیکی اما در بطن این واژه معانی عظیمتری نهفته است از جمله اینکه در کنار عدل، واژه احسان مقام بس منیع تری و بالاتری را بخود اختصاص داده است.

در احسان (مهرورزی) فضائل دیگری از جمله مهربانی، نیکوئی، فداکاری، ایثار، گذشت، مواسات و ... نهفته است و خداوند انسانها را فرمان داده که با یکدیگر به مهرورزی برخورد نمایند.

در قرآن مجید مجموعا مشتقات ریشه ”حسن“ ۱۹۵ بار در آیات مختلف تکرار شده و واژه احسان (مهرورزی) که موضوع این تحقیق است کلا ۱۲ بار در ۱۱ آیه قرآن قید شده است ( در سوره الرحمن آیه ۶۰ دو بار آمده است) احسان در این۱۲ بار ۶ بار به صورت تنوین (مفتوح) آمده و۶ بار هم به صورت مهرورزی.

جالب اینکه در 5 مورد از آیاتی که مهرورزی به پدر و مادر شده و این ناشی از اهمیتی است که شارع مقدس اسلام به پدر و مادر و نقش حیاتی آنها می دهد به گونه ای که مهرورزی به آنها را هم ردیف پرستش خود و دوری جستن از شرک به خود می داند.

دامنه کاربردی احسان آنقدر وسیع است که علاوه بر پدر و مادر در حق نزدیکان و خویشاوندان نیز توصیه شده است همچنین همسایگان و مستمندان، یتیمان و آشنایان دور و نزدیک و زیر دستان و ... در واقع خداوند با سفارش به مهرورزی در حق این گروه نسبتا وسیع از انسانها هم نیاز عاطفی آنها را به نوعی ارضاء می نماید (فایده فردی) هم همبستگی و وفاق اجتماعی را به عنوان لازمه حیات جامعه ایجاد می نماید (فایده جمعی) و هم در برابر این نیکی و مهرورزی، نعمتهای جاودانی آخرت را بدانها عنایت می فرماید (فایده اخروی) و در این که نعمتهای اخروی پاداش احسان کنندگان در دنیا است در آیه : ۶۰ سوره الرحمن صراحتا می فرماید :

هل جزاء الاحسان الا الاحسان ؛

و یقینا که جز این نیست. انشاءالله توفیق مهرورزی کردن و مورد مهرورزی قرار گرفتن در این دنیا و متنعم شدن از مهرورزی اخروی در سرای باقی نصیب همه بندگان خالص پروردگار گردد.